ترمیم سوختگی با جراحی پلاستیک

گرچه همه جراحی پلاستیک را به اسم جراحی زیبایی می‌شناسند، ولی گاهی به وسیله آن می‌توان مشکلات و عوارض ظاهری بدن مثل ضایعات ناشی از سوختگی را تصحیح کرد.

سوختگی در ناحیه صورت از بدترین انواع سوختگی هاست كه علاوه بر آثار دایمی‌ كه بر پوست به جا می‌‌گذارد و جدا از فشارهای روحی و روانی که به فرد وارد می‌‌‌شود، ممكن است حركت لب‌ها، پلك‌ها و نواحی دیگر صورت را دچار مشكل كند. سوختگی دست نیز ممكن است محدودیت حركتی را برای فرد ایجاد كند.

دكتر عبدالجلیل كلانتر هرمزی، فوق ‌تخصص جراحی پلاستیك و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی می‌گوید: «جراحی پلاستیك به پنج دسته جراحی جمجمه، فك و صورت، جراحی دست و میكروسكوپی، جراحی سوختگی، جراحی ترمیمی و جراحی زیبایی تقسیم می‌شود.»

اسید و آتش در كمین پوست

سوختگی ناشی از حوادث خانگی در خانم‌ها، سوختگی ناشی از حوادث كار در آقایان و سوختگی ناشی از آب جوش و هنگام بازی با مواد آتش‌زا در کودکان شایع‌تر است. سوختگی‌ها بر اساس عامل ایجاد كننده آن مثلا شیمیایی، الكتریكی، حرارتی، نورانی و تشعشعی طبقه‌بندی می‌‌شوند.

در سوختگی با آتش و مواد شیمیایی مثل اسید، باید فوراً محل سوخته را زیر شیر آب گرفت. در سوختگی با مایعات جوش، باید درجه حرارت بدن را كاهش داد و محل سوختگی را با آب سرد خنك کرد.

برای تسكین درد و كاهش آسیب در سوختگی‌ها، باید فورا قسمت سوخته شده‌ی بدن را در آب سرد قرار داد و از وازلین، پماد و روغن استفاده كرد و با گاز استریل محل سوختگی را پوشاند. در سوختگی‌های شدید، پس از این انجام این كارها باید به مراكز درمانی مراجعه كرد.

آنگاه كه پوست جمع می‌شود

جراحان پوست، سوختگی‌ها را بسته به عمق و میزان آسیبی كه به بافت وارد آمده است، به سه گروه سطحی، نیمه ضخامت و تمام ضخامت تقسیم می‌كنند.

سوختگی‌های سطحی، مانند آفتاب سوختگی‌ها، پوست را به رنگ قرمز درمی‌آورند. در این موارد، آسیب تنها منحصر به اپیدرم(لایه نازك بالایی پوست) است و به همین دلیل بدن توانایی ترمیم خویش را دارد. به این ترتیب كه سلول‌های سالم درم (لایه ضخیم میانی پوست) مجددا تولید می‌شوند و برای ترمیم پوست آسیب دیده، به اپیدرم مهاجرت می‌كنند.

در سوختگی‌های تمام ضخامت، اپیدرم و درم هر دو آسیب می بینند و حتی ممكن است به گوشت و استخوان‌های زیر و اطراف محل سوختگی نیز آسیب وارد آید و بدن قادر به ترمیم خویش، به نحو مناسب نباشد، زیرا هیچ سلول سالمی ‌برای بازسازی پوست باقی نمی ماند.

این دسته از سوختگی‌ها، برای جایگزین کردن پوست سالم به جای پوست آسیب دیده، نیاز به عمل جراحی یا همان پیوند پوست دارند. اگر این زخم‌ها درمان نشوند، بدن تلاش می‌كند با تشكیل بافتی موسوم به اسكار، روی آنها را بپوشاند، اما به مرور زمان، بافت جدید جمع شده، موجب زشت و بدقیافه شدن پوست یا محدودیت حركات مفاصل اطراف محل سوختگی می‌شود.

جراحی پیوند پوست

برای پیوند پوست در زخم‌ها و سوختگی‌ها و به عنوان درمان همیشگی، جراحان از پوست سالم قسمت های دیگر بدن فرد (اتوگرافت) استفاده می‌كنند، اما اگر آسیب بافتی آنقدر زیاد باشد كه پوست سالم به قدر كافی برای پیوند وجود نداشته باشد، ممكن است جراحان از پانسمان‌های زخم سلولی استفاده كنند. این پوشش‌های موقتی تا زمانی كه امكان اتوگرافت فراهم شود، به جلوگیری از عفونت و از دست رفتن مایعات بدن كمك می‌كنند.

راه دیگر، استفاده از پوست یك فرد دیگر (آلوگرافت) یا حیوان دیگر (زئوگرافت)، به عنوان پوششی موقتی برای محافظت از زخم است.

معمولا جراحی پلاستیک پوست برای ترمیم سوختگی‌ها و ضایعات، جراحی آسانی نیست و اغلب پس از چند جراحی، نتایج دلخواه به دست می آیند.

دکتر شکیلا نیکنام – هفته نامه سلامت